Regioplannen langs de lat
Het afgelopen jaar hebben 35 regio’s in Nederland een programma ontwikkeld om laaggeletterdheid aan te pakken. Het ECBO (Expertisecentrum Beroepsonderwijs) en Ockham IPS bestudeerden deze plannen. Annemarie Groot (ECBO), projectleider van het onderzoek, vertelt over de verschillen, overeenkomsten en verbeterpunten van de regioplannen.
Gemeenten in Nederland krijgen steeds meer ruimte om een eigen aanpak van laaggeletterdheid te ontwikkelen. Dat doen ze in 35 regio’s, die elk op hun eigen manier werken aan het verbeteren van basisvaardigheden. In een regionaal programma laaggeletterdheid beschrijven gemeenten welke keuzes ze hebben gemaakt om laaggeletterdheid aan te pakken en welke doelen en maatregelen passen in hun regio. ECBO en Ockham IPS onderzochten deze programma’s in opdracht van Tel mee met Taal. Het onderzoek maakt deel uit van de beleidsmonitor van Tel mee met Taal.
Wat valt je op aan de regionale plannen die jullie hebben doorgelezen?
Annemarie Groot: “Wij hebben de plannen wel bekeken maar niet beoordeeld op kwaliteit. Wat ons opvalt is dat sommige plannen verder zijn uitgewerkt dan andere. Maar uiteindelijk draait het om wat de regio’s in de praktijk doen om laaggeletterdheid aan te pakken. Wat wij uit de plannen opmaken is dat er grote verschillen bestaan tussen de regio’s. De manier waarop het plan is opgesteld, de toegevoegde waarde van het plan ten opzichte van wat een regio al doet, en in hoeverre lokale gemeenten uit de regio zijn betrokken: iedere regio pakt het anders aan.”
Wat wil je de regio’s meegeven?
“Bijvoorbeeld dat het nuttig is om informatie te verzamelen over je doelgroep. En om te reflecteren op het beleid dat eerder is gevoerd. Wat heb je de afgelopen jaren gedaan en wie zijn daarop afgekomen? Bereik je daarmee de juiste mensen? Dat zien we in veel plannen niet terug. Uit zo’n reflectie kan bijvoorbeeld naar voren komen dat je als regio weinig jongeren hebt bereikt. Daar kun je dan meer op inzetten. Dat dit niet in een plan staat betekent overigens niet dat een regio er niets mee doet. Wij hebben gekeken naar het papier, maar in werkelijkheid gebeurt er vaak al heel veel.”
Jullie hebben ook gekeken naar de regionale samenwerking. Hoe staat het daarmee?
“In sommige regioplannen zien we terug dat het plan aanleiding vormde om met betrokken partijen uit de regio de koppen bij elkaar te steken. Wij denken dat het gedeelde eigenaarschap heel belangrijk is. Als het verbeteren van basisvaardigheden breed wordt gedragen binnen een gemeente is er meer kans op succes. Denk niet alleen vanuit de WEB-gelden, maar probeer samen te werken met welzijnswerk, het sociaal domein en werkgevers. Zorg dat het aanpakken van laaggeletterdheid ook onderdeel is van hún plannen. Stel ze niet alleen op de hoogte van het regionale plan van laaggeletterdheid. Laat ze ook inbreng leveren en maak ze medeverantwoordelijk voor een gemeenschappelijk doel. Bijvoorbeeld in het bereiken van inwoners met schulden. Een deel van hen is mogelijk laaggeletterd. De aanpak van laaggeletterdheid kan de aanpak van schulden in een regio versterken en vice versa. Spreek een gemeenschappelijk doel af waar je gezamenlijk verantwoordelijk voor bent.”
In het rapport staat ook dat de regio’s hun keuzes meer mogen onderbouwen met data.
“Dat klopt. ‘Meer NT1’ers bereiken’ is bijvoorbeeld een vaag doel. Wij vinden het vooral belangrijk dat regio’s nadenken over hun doelen. En dat ze die proberen te onderbouwen. Hoeveel laaggeletterden zijn er bij benadering in de regio? Hoeveel heb je er de afgelopen jaren bereikt? Waar zet je de komende jaren op in? Hoe? En waarom? Met gefundeerde argumenten kan je beter de juiste interventies kiezen.”
Hoe ziet jullie vervolgonderzoek er de komende jaren uit?
“Volgend jaar houden we weer interviews met de regio’s en sturen we ook een vragenlijst. We zijn dan benieuwd waar ze tegenaan lopen bij de uitvoering van hun plan. En hoe de samenwerking binnen de regio loopt. We zien gelukkig nu al dat iedereen de opdracht om laaggeletterdheid aan te pakken serieus neemt. Wat ons ook opvalt is hoe nieuwsgierig iedereen is naar wat andere regio’s doen. De regio’s willen graag van elkaar leren, zijn zeer betrokken en zien de urgentie.”
Bekijk de beschrijving van de regionale programma’s rond laaggeletterdheid van ECBO en Ockham IPS:
• infographic
• rapport
Bekijk de regionale programma’s op de website van het Expertisepunt Basisvaardigheden.