Aan de slag met digivaardigheden
Digitalisering opent een wereld aan mogelijkheden. Maar niet voor iedereen. Zo maken 1,2 miljoen senioren geen gebruik van internet. Bij seniorenorganisatie KBO-PCOB staat dit thema hoog op de agenda: meer dan honderd vrijwillige tabletcoaches helpen senioren over de digitale drempel heen, zodat ze regisseur over hun eigen leven blijven. Om meer van dit soort initiatieven te stimuleren stelt Tel mee met Taal subsidie beschikbaar voor trainingen digitale vaardigheden. Aanvragen kan van 1 juni tot en met 30 september 2019.
Over de digitale drempel
Manon Vanderkaa, directeur van seniorenorganisatie KBO-PCOB, stelt dat digitaal vaardig zijn de zelfstandigheid van mensen bevordert: “Als mensen over de digitale drempel stappen, gaat er een wereld voor ze open. Het maakt hun leven gemakkelijker én leuker. Ze kunnen hun sociale contacten onderhouden, zelf hun bankzaken regelen, online een afspraak maken voor een nieuw paspoort of een herhaalrecept aanvragen. Zo blijven ze regisseur over hun eigen leven.”
Angst voor het onbekende
KBO-PCOB onderzocht welke redenen senioren hebben om niet op internet te gaan. Angst voor het onbekende wordt vaak genoemd, maar ook: ik zou wel willen, maar wie helpt mij? Daar heeft de seniorenorganisatie een antwoord op: tabletcoaches die senioren wegwijs maken op de digitale snelweg.
“Wij zijn een grote vereniging met een kwart miljoen leden, achthonderd plaatselijke afdelingen en duizenden vrijwilligers. Meer dan honderd van onze vrijwilligers, zelf senioren, hebben we opgeleid als tabletcoach. Vaak via het ‘train de trainer’-model, zodat het zich op flinke schaal over het land kan verspreiden. De coaches helpen andere senioren om over de digitale drempel heen te stappen. In wijkcentra, bibliotheken en bij mensen thuis geven ze lessen in een tempo en een ‘taal’ die dicht bij de senioren staat. Dit creëert een omgeving waarin mensen echt op hun gemak kunnen leren. In alle rust, met veel geduld en altijd op maat. We doen dit nu zo’n vijf jaar.”
Een tabletcoach aan het woord
Een van de tabletcoaches is Peter van der Arend. Hij sloot zich na zijn pensioen aan bij KBO-PCOB als secretaris van de lokale afdeling. Hoewel hij autodidact is op het gebied van computers en lesgeven, voelde Peter zich meteen geroepen toen de seniorenorganisatie onder het motto ‘alle senioren aan de tablet’ met de cursussen begon. Inmiddels heeft hij als tabletcoach, op de respectabele leeftijd van 81 jaar, bij zo’n driehonderd senioren digitale drempels weggenomen.
Stap voor stap
“De cursisten krijgen van ons een leen-iPad”, begint Peter, “waarmee we stap voor stap aan het werk gaan. In vier dagdelen van twee uur brengen we hen de basis bij. Van verbinding maken met het wifinetwerk thuis tot het opslaan van een contact in het e-mailprogramma. Ik leer ze dat ze foto’s kunnen nemen en help ze met het aanmaken van een account, zodat ze iets bij een webshop kunnen bestellen. Ook onderwerpen als internetbankieren, DigiD en de ov-chipkaart komen langs.
Ontroerend moment
“Mijn cursisten zijn tussen de 75 en 95 jaar. De meeste vinden werken met de iPad makkelijker dan ze dachten. Mijn oudste deelneemster had binnen vier weken alles onder de knie! Zo vlot gaat het natuurlijk niet bij iedereen. Ik herinner me ook een mevrouw die het echt niet snapte, maar vroeg of ze toch mocht blijven komen omdat ze het zo gezellig vond.” Manon vult aan: “Het sociale aspect is er altijd mee verweven: mensen ervaren het als heel waardevol om elkaar te ontmoeten. En ze helpen elkaar ook. Buiten de lessen om ontstaan soms tabletclubjes; ze hebben er echt lol in!” Peter: “Veel cursisten willen leren e-mailen en Facetimen, vooral als ze kinderen en kleinkinderen in het buitenland hebben. Wanneer het dan lukt om tijdens de cursus een kind uit Australië in beeld te krijgen, is dat een ontroerend moment. Dat is toch het mooiste wat je iemand kunt geven? Dat maakt het werk voor mij heel waardevol.”
eHealth
KBO-PCOB noemt eHealth als een belangrijk digitaal thema. Manon: “Het is een mooie aanvulling op het aanbod in de gezondheidszorg. eHealth kan het leven eenvoudiger maken: je hoeft niet helemaal naar het ziekenhuis te reizen, maar kunt even beeldbellen met je arts. Het maakt ook dat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen.
Wij zorgen dat al onze vrijwilligers op de hoogte zijn van wat er te krijgen is in de digitale zorg. Zij delen die informatie weer met andere senioren. Dat model werkt zo goed! Als onze vrijwilligers kunnen laten zien hoe het werkt en aan andere senioren vertellen dat het echt veilig is en echt handig, dan is het kansrijk. We zien zelfs dat er vraag naar digitale zorg ontstaat. Onze leden stappen zelf naar de huisarts of specialist en zeggen: er is tegenwoordig zoveel mogelijk, kan dat bij u ook?”
Altijd winst te behalen
Waar denken jullie dat nog winst te behalen is? “Bij de groep digibeten die niet is aangesloten bij een seniorenvereniging”, zegt Peter beslist. “Vaak zijn dat mensen die kampen met eenzaamheid. Als het lukt om hen digitaal vaardig te maken en uit hun sociale isolement te halen, bereiken we heel veel. Het zou mooi zijn als er meer initiatieven komen om deze groep te bereiken. Ik hoop dat dit een van de resultaten van de nieuwe subsidieronde is.”
Manon vult aan: “Op het terrein van digitale vaardigheden zal altijd winst te behalen zijn. We moeten beseffen dat nooit iedereen digitaal vaardig kan zijn. En als je digitaal vaardig bent, blijf je het niet per definitie. Vaak wordt gedacht dat het een uitstervend probleem is en iedereen over een paar jaar digitaal vaardig is. Maar dat is niet zo: de technische ontwikkelingen gaan maar door, en we kunnen niet allemaal aangehaakt blijven bij elke nieuwe ontwikkeling. Ook de huidige jongeren kunnen later minder vaardig zijn op de computer. Je motoriek kan afnemen, of je gezichtsvermogen. Dat beperkt je digitale vaardigheden. Het blijft dus nodig om altijd ook over andere communicatiemogelijkheden te beschikken”, onderstreept ze.
Gouden tip
Heb je een tip voor andere organisaties die activiteiten rond digitale vaardigheden willen ontwikkelen? Manon: “Verplaats je écht in je doelgroep. Ga op hun stoel zitten en kijk hoe je de drempel voor hen zo laag mogelijk kunt maken: welk tempo hebben ze nodig, hoeveel ruimte. En bepaal dan pas je aanpak. Alleen dan kun je iets ontwikkelen dat echt werkt voor jouw doelgroep.”
Toekomstplannen
Peter: “Ik geef de cursussen aan groepjes senioren, maar veel van mijn collega-tabletcoaches werken met één of twee cursisten tegelijk. Samen met KBO-PCOB heb ik nu een plan opgesteld waarin staat hoe je de lessen aan kleine groepen kunt geven, compleet met instructies en begeleiding. Op die manier kunnen we veel meer senioren bereiken!”
Hij filosofeert ook over een cursus die taal- en computerlessen met elkaar combineert. “Dat zou ook geschikt zijn voor mensen die lezen en schrijven lastig vinden. Of een migratieachtergrond hebben en Nederlands willen leren. We hebben hierover al contact gelegd met de Marokkaanse seniorenvereniging.”
‘Het maakt mensen opener’
Taalvaardigheid helpt om digivaardig te worden. Maar ook mensen die de taal minder goed beheersen, zijn welkom op de cursussen. Manon: “Onze tabletcoaches hebben een persoonlijke benadering en houden rekening met eventuele beperkingen van de cursist. Het maakt niet uit of dat slechthorendheid of laaggeletterdheid is. Doordat we met kleine groepen werken, is er ruimte voor iedereen.”
Peter besluit: “In augustus beginnen we weer met een nieuwe cursus. Iedereen is welkom, of ze nu taalvaardig zijn of niet; het maakt ook niet uit of ze lid zijn van KBO-PCOB. Verder organiseren we opfriscursussen en ook ons iPad-café wordt goed bezocht door oud-cursisten die vragen hebben. De cursussen zijn elke keer weer een groot succes. Er gaat niet alleen een wereld voor de cursisten open, mensen worden er zelf ook opener van.”
Twintig tips voor een tabletcursus
Wil je weten hoe je een iPad-cursus opzet? Peter van der Arend vertelt je er graag over. Je kunt bij hem ook twintig tips opvragen voor het geven van zo’n cursus. E-mail: pcm.arend@ziggo.nl, telefoon: (030) 691 85 35.
Nieuwe subsidieronde: aan de slag met digivaardigheden!
Wil jouw organisatie ook mensen helpen met het verbeteren van hun digitale vaardigheden? Vraag dan subsidie aan bij Tel mee met Taal. Als werkgever kan dat om de (digitale) vaardigheden van je werknemers te verbeteren; als deelnemer van een lokaal of regionaal samenwerkingsverband (van minimaal acht partijen) om de (digitale) vaardigheden van volwassenen te verbeteren. Je kunt ook subsidie aanvragen voor cursussen taal- en rekenvaardigheden.